Stadsdeel Amsterdam Nieuw-West; over twintig jaar nog fijner wonen?

Sinds september 2024, meteen bij de start van het schooljaar, is hij aan de slag gegaan om bij te dragen aan het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid in Stadsdeel Nieuw-West in Amsterdam. ‘Dit is een van de twintig initiatieven van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV) die in Nederland lopen. In Amsterdam zijn er daarvan twee te vinden, naast Stadsdeel Nieuw-West loopt het programma ook in Stadsdeel Zuidoost. Wat de stadsdelen gemeen hebben, is dat er sprake is van ongelijke kansen. Daarom zijn er extra investeringen nodig, van alle betrokken partijen: de gemeente en de scholen, maar ook van de bewoners zelf en organisaties in de regio. Die samenwerking wordt verwoord in een convenant en alle deelnemers zijn gelijkwaardig. De opdracht past ook heel goed bij mij en bij Hieroo. Onze visie gaat namelijk over het zoveel mogelijk begrijpen van de onderstromen in systemen van de stad. We verdiepen ons continue in lokale context van domeinen, zoals onderwijs, zorg, wonen en welzijn. Om uitdagingen binnen deze domeinen het hoofd te bieden, moeten we domein overstijgend werken en kennis van de lokale systematiek hebben. Deze elementen komen binnen deze opdracht allemaal aan de orde.’

Pedagogische infrastructuur waarbij een kind zich goed kan ontwikkelen

‘We hebben iemand nodig die het perspectief van kinderen en jongeren helpt te verbeteren,’ aldus Juliëtte Dekker, senior beleidsadviseur Kansen voor de Jeugd bij de gemeente Amsterdam. ‘Het gaat om een groot en langlopend programma waarin allerlei mensen en maatschappelijke organisaties participeren. Dat kan behoorlijk ingewikkeld zijn en daarom hebben we iemand nodig die ons daarin ondersteunt. Dat is Hieroo geworden. Het programma richt zich specifiek op de leeftijdsgroep van vier tot twaalf jaar, en zorgt mede voor een pedagogische infrastructuur waarbij een kind zich de hele dag kan ontwikkelen. Dit betekent dat er voldoende leraren zijn en dat de onderwijskwaliteit goed is, maar ook dat er buiten schooltijd activiteiten zijn die voor alle kinderen toegankelijk zijn, zodat zij hun talenten kunnen ontwikkelen. Ook goede zorg en ondersteuning van gezinnen is belangrijk. Het hele pakket moet goed op elkaar aansluiten.’

Waarom Stadsdeel Nieuw-West

Juliëtte vertelt dat als je naar de cijfers kijkt, je ziet dat in Nieuw-West meerdere problemen spelen. De onderwijskwaliteit is niet altijd op orde waardoor het lees- en rekenniveau onvoldoende is. Dit komt mede door het lerarentekort dat in Nieuw-West het grootst is van heel Amsterdam. Er zijn daarnaast veel kinderen die extra zorg nodig hebben, er is jeugdcriminaliteit en er heerst armoede onder de bewoners. ‘Op elk leefgebied is sprake van problematiek. Dat willen we bij de kern en in een totaalplaatje aanpakken. Hieroo heeft alle partijen bij elkaar gebracht. Om te beginnen is er nu een goede samenwerking met alle scholen in het gebied en richt Hieroo zich nu vooral op de visie. Waar willen we over twintig jaar staan? Waar willen we naartoe en hoe komen we daar? De ideeën moeten uit de partners komen, in co-creatie. We zeggen als gemeente niet hoe we het gaan doen, maar stimuleren samenwerking en eigen inbreng.’

Alle partners dragen bij aan het project

Sebastiaan vertelt enthousiast over het project: ‘Er zijn binnen mijn gebied heel veel mensen en bedrijven die mee willen doen. Zo’n gebied is overigens niet zo eenvoudig op een plattegrond aan te geven. Het bestaat namelijk uit plekken waar de mensen van het stadsdeel daadwerkelijk zijn. Dat kan een pleintje zijn waar wordt gevoetbald, scholen natuurlijk, maar ook de voorschoolse en naschoolse opvang, winkels, wijkcentra, zorginstellingen en bedrijven. Binnen Nieuw-West zijn er drie van die gebieden geselecteerd.’

Concreet betekent dit dat Hieroo de betrokken partijen benadert. ‘Allereerst moet natuurlijk in kaart worden gebracht wie er allemaal zijn, of men elkaar al kent en of er wellicht al wordt samengewerkt. Daarnaast is al van alles waarbij ook de gemeente is betrokken zoals jongerenwerk, een buurtteam, ouder-kindteam en de scholen, maar het is juist heel belangrijk ook de niet-formele partijen zoals bedrijven en instellingen bij het project te betrekken.’

Juliëtte: ‘Het is mooi om te zien hoe enthousiast iedereen is: schoolbestuurders en directeuren van scholen, maar ook jongerenwerkers en vele anderen.’

Inmiddels zijn er drie grote bijeenkomsten geweest. Alle organisaties die in een van de drie gebieden actief zijn worden uitgenodigd. Op die manier worden mensen met elkaar in contact gebracht, kunnen ze ideeën en ervaringen uitwisselen. De volgende stap is dat de betrokken organisaties per gebied tot een activiteitenlijn komen waarin ze gaan samenwerken.

Kinderen én ouders

Hoe laat je ontwikkelkansen voor kinderen toenemen? Duidelijk is dat er meer nodig is dan alleen goed onderwijs. Het hele gezin, familie, de wijk maar ook organisaties zijn daarbij betrokken. Een paar ideeën en mogelijkheden: koken met ouders, vergroenen van een schoolplein en gezamenlijk kinderen opvangen tijdens de vakanties.

‘Onze rol is ervoor te zorgen dat dergelijke initiatieven breed worden gedragen en niet opgaan in één organisatie. Daarnaast gaan wij niet zelf aan de slag met bijvoorbeeld dat vergroenen of de opvang van kinderen, maar brengen wij mens en organisatie in beweging om het zelf, en natuurlijk met elkaar, te organiseren,’ aldus Sebastiaan. ‘Zo is er in een van de gebieden een bloemenkas waar kinderen, in samenwerking met de school, les krijgen over planten, bloemen en het verbouwen van voedsel.’

Een ander voorbeeld is een circus waar kinderen onderwijs volgen in sport en bewegen. Voor kinderen zijn de activiteiten kosteloos en is er ook nog extra ondersteuning mogelijk zoals vervoer van huis naar de activiteitenlocatie. Sebastiaan: ‘Het is een waanzinnig interessante omgeving waarin we iets doen dat nieuw is en het systeem wordt doorbroken. Kansen van ontwikkeling, kansengelijkheid, onderwijs, zorg, welzijn te stimuleren maar je merkt hoe ingewikkeld het is. Je moet terug naar wet- en regelgeving en merkt dat daar ook dingen moeten veranderen maar zo eenvoudig is dat niet. Daar kan je moedeloos van worden, maar als je het dan klein maakt, leuke projecten en kansen ziet en benut, ontstaat weer enorm veel plezier. De kunst is hierin een goede balans te vinden. Het heeft tijd nodig om de kleine initiatieven grote impact te laten maken en we zitten nu vooral nog in de fase van onderzoek en opstart.’

De complexiteit van het veld

Juliëtte vertelt hoe complex het veld is. ‘Gaandeweg merkten we bijvoorbeeld hoeveel regelingen er via scholen lopen. Meer dan dertig verschillende subsidieregelingen en financieringsstromen is niet ongewoon en dat betekent dat zo’n school met heel veel verschillende mensen bij de gemeente en de rijksoverheid moet samenwerken. Dat moet worden versimpeld zodat er niet dertig plannen liggen maar één waarin alles terugkomt. Ook willen we ons niet alleen op het kind richten maar op het hele gezin. Zo is er de Familie School waar brede hulp beschikbaar is voor het hele gezin en bijvoorbeeld ook taalles voor ouders.’

De visie van de Pedagogische Infrastructuur sluit goed aan op Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. Doel is, door overstijgend samenwerken van domein en organisatie, op de lange termijn impact te maken in Nieuw-West. Concreet betekent dat de ontwikkelkansen van kinderen en ouders centraal stellen in de gebieden waar Juliëtte en Sebastiaan aan het werk zijn. Het doorbreken van systemen, op kleine schaal veranderingen doorzetten die uiteindelijk ook tot aanpassingen in wet- en regelgeving (kunnen) leiden.