Change the world! Begin bij jezelf

We zitten aan het water bij Hanneke’s boom, drinken een koffie en praten over wat er gaande is in de wereld. Er lijkt iets te gebeuren. Ineens is er van alles mogelijk. Van een wereldwijde Black Lives Matter beweging tot lokale initiatieven om mensen uit de buurt te supporten. Maar tegelijkertijd lijkt er nog zo’n lange weg te gaan.

De meest doorslaggevende reden voor ons om bij Hieroo te werken was de mogelijkheid iets bij te kunnen dragen aan onze mooie stad. We zien dingen om ons heen die ons raken, waarvan we tegelijkertijd ook denken dat ze anders kunnen. Naast onze studie zetten we ons in voor ongedocumenteerde vluchtelingen of bakten we taarten met eenzame ouderen. Ook naast onze werkzaamheden voor Hieroo proberen we waar mogelijk een steentje bij te dragen. Op persoonlijk vlak proberen we kleine veranderingen door te voeren, want ‘daar begint het’ zeggen ze. Kleding, koffie of chocola: het liefst zo duurzaam en eerlijk mogelijk. 

In de praktijk blijkt het lastiger dan in onze dromen. Hoeveel impact maakt het nu daadwerkelijk als ikzelf bewuster werk, leef en consumeer? Ook tijdens ons C2-lab van Hieroo liepen we tegen moeilijkheden aan: het lukt niet altijd om jongeren de juiste hulp te bieden, zelfs al bestaat die intentie wel. Het systeem lijkt hierbij vaak in de weg te zitten, en dat is frustrerend.  

Toch voelt het makkelijk om het systeem de schuld te geven. Systemen hebben we als mensheid zelf gebouwd, en ze hebben ons ook voor lange tijd geholpen. Wat we soms echter vergeten, is dat wij zelf het vermogen hebben om die systemen te transformeren. Omdat wij zelf het systeem zijn!

Het systeem veranderen lukt echter niet met een ‘gewone’ verandering maar moet gebeuren middels een transformatieve verandering, volgens professor transitiekunde Jan Rotmans Het vraagt iets dat onmogelijk lijkt voor ons: loslaten wat we hebben geleerd, gedacht en gedaan. Een mooie metafoor die hij daarvoor gebruikt is ‘Over je eigen schaduw heen stappen’. Dat doen wij van nature liever niet. 

Wat Robbert en ik echter voelden, daar aan waterkant, is dat er iets bijzonders is gebeurd. Dat de coronacrisis iets is dat niemand had zien aankomen, is duidelijk. Maar dat we hierdoor een moment van stilte en bezinning hebben beleefd, heeft ons wellicht meer gebracht dan we denken. We hebben stil kunnen staan bij wie we zijn, wat we belangrijk vinden en wat we willen. Misschien hadden we zonder coronacrisis helemaal niet massaal met z’n allen op de Dam gestaan. 

En dat is nou precies wat er nodig is volgens schrijfster en filosofe Joke Hermsen. In haar essaybundel ‘Kairos’ schrijft zij dat wezenlijke verandering alleen plaatsvindt als er sprake is van kairostijd in plaats van chronostijd. Kairos is de tijd van het juiste moment en concentratie. Wie wezenlijk wil veranderen, moet eerst geestelijk en lichamelijk tot stilstand komen en heeft dus kairostijd nodig. Wat een geluk dat we met z’n allen tot stilstand zijn gebracht! 

Maar hoe gaat het nu dan verder? Langzaam beginnen we weer te rennen en te vliegen. En raken de thema’s die even zo belangrijk leken weer op de achtergrond: racisme, klimaatverandering. Robbert en ik zijn er nog niet over uitgepraat. Diezelfde middag nog besluiten we een podcast te maken over dit thema. En in te zoomen op de rol van onszelf en onze generatie. Want die grote verandering ligt toch echt niet alleen in het systeem, maar vooral in onszelf.

Ben je geïnteresseerd in dit onderwerp of hebben we je weten te prikkelen met deze blog? Op donderdag 17 september organiseren wij een MeetUp gerelateerd aan dit onderwerp. Meld je aan via deze link.