“Er is genoeg eten en geld in omloop, het komt alleen niet op de juiste plekken terecht.”
Er is in Nederland genoeg eten. Meer dan genoeg zelfs. We verspillen jaarlijks zo’n 2 miljard kilo voedsel. Dit is een file van Utrecht naar Barcelona met bumper aan bumper rijdende vrachtwagens gevuld met eten. En toch zijn er mensen in ons land die geen toegang hebben tot een simpele, voedzame maaltijd. Hoe kan dat?
Als je dak- of thuisloos bent, is het krijgen van (gezond) eten allesbehalve vanzelfsprekend. Tot voor kort konden dak- en thuislozen in Rotterdam bij opvanglocaties gratis een maaltijd krijgen. Maar sinds september 2024 is dat veranderd. Nu kost een ontbijt of lunch €0,75 en een avondmaaltijd €1,50 in een daklozenopvang.
Dit klinkt misschien niet als veel, maar stel je voor: je hebt niks. Geen spaarrekening, geen baan, geen boodschappenbudget, geen koelkast. Dan zijn die paar euro’s opeens een enorme drempel. En die drempel zorgt er nu voor dat veel mensen simpelweg niets meer eten bij de opvang.
Een oplossing die het probleem verergert
Het college van Rotterdam zegt dat deze maatregel bedoeld is om de zelfredzaamheid van dak- en thuislozen te stimuleren. Maar de realiteit laat iets heel anders zien. Het aantal mensen dat gebruikmaakt van de maaltijden bij de opvang is flink gedaald.
En het effect daarvan? Dat is tweeledig. Aan de ene kant verslechtert de gezondheid van deze toch al kwetsbare groep mensen. Aan de andere kant neemt de druk op de stad toe. Want als je honger hebt, ga je op zoek. Naar restjes, naar alternatieven, naar manieren om te overleven. Soms betekent dat bedelen. Soms betekent het een supermarkt uit lopen zonder af te rekenen. Oftewel: met deze maatregel is het probleem niet opgelost, maar verplaatst.
Voedsel is een basisrecht
In een land waar supermarkten vol liggen en restaurants dagelijks voedsel weggooien, is het toch onbegrijpelijk dat iemand met een lege maag naar bed gaat? Daar dacht Bob Richters ook zo over.
Bob is sociaal ondernemer en richtte in 2022, midden in de energiecrisis, Heat and Eat op. Een simpel, maar krachtig idee: in cafés en restaurants kunnen klanten niet alleen hun eigen maaltijd afrekenen, maar ook een extra maaltijd doneren aan iemand die het hard nodig heeft. Warm eten voor een ander, met één extra klik.
Een warme maaltijd, een warm gebaar
Heat and Eat doet precies wat de naam zegt. Het zorgt voor warmte in de vorm van een maaltijd in een warm restaurant of café, maar ook in de vorm van menselijke aandacht. Mensen in armoede of zonder dak boven hun hoofd kunnen dankzij dit initiatief een kopje koffie, een kop soep of een warme maaltijd krijgen. Voor veel mensen klinkt dit als vanzelfsprekend, maar dit is voor een grote groep mensen in Nederland niet het geval.
Daarnaast helpt het initiatief ook in de strijd tegen voedselverspilling. Restaurants hebben vaak te maken met overschotten. De gedoneerde maaltijden kunnen bereid worden met ingrediënten die anders niet gebruikt zouden worden. Zo wordt er efficiënter omgegaan met eten en krijgt voedsel een nieuwe bestemming in plaats van in de prullenbak te belanden.
En er zit nog een kant aan: het brengt mensen dichter bij elkaar. Als je als klant bewust een maaltijd doneert, denk je even na over de realiteit van iemand anders. Misschien kijk je anders naar die man op het bankje bij het station. Misschien voel je je even meer verbonden met je stad, je buurt, je medemens.
Samen anders doen
Heat and Eat is inmiddels actief bij tientallen horecazaken in Nederland, van kleine koffietentjes tot restaurants. Dankzij deze plekken kunnen mensen die op straat leven of in armoede verkeren, ergens terecht voor een warme maaltijd of een drankje. Niet in een rij voor een loket, maar gewoon aan een tafel, net als iedereen.
En dat werkt. Niet alleen voor de mensen die eten ontvangen, maar ook voor de ondernemers die merken wat zo'n gebaar teweegbrengt in hun zaak én in de wijk. Hoe meer locaties zich aansluiten, hoe meer verschil we samen kunnen maken. Want niemand zou honger mogen hebben in een land waar dagelijks tonnen eten wordt weggegooid.
Dus: kom je straks in een café waar Heat and Eat actief is? Grijp je kans. Doneer een maaltijd. Een klein gebaar voor jou, een groot verschil voor een ander.
Geschreven door
Jorien Kempers
Meer lezen over dak- en thuisloosheid
“Als het niet schuurt en ongemakkelijk is, dan heeft het geen zin.”
“Dakloos, vriendloos, geldloos, staatloos… Alles met ‘loos’, dat was ik.”
Housing First: De oplossing voor dakloosheid in Nederland?
Stigmatisering rondom economisch dak- en thuislozen
