Ik groet dus ik ben

Culturen verschillen. Tussen landen, tussen groepen mensen, maar ook tussen stad en platteland. In sommige samenlevingen is het vanzelfsprekend dat je elkaar groet op straat, even stopt voor een praatje of iemand helpt zonder er iets voor terug te verwachten. In de westerse wereld en zeker in grote steden, draait het vaak om autonomie, efficiëntie en grenzen. Alles is strak georganiseerd, maar juist daardoor missen we soms het onverwachte, het warme, het menselijke. Wat gebeurt er als we die vanzelfsprekende verbondenheid van andere culturen een beetje meenemen in ons eigen dagelijks leven? Het begint klein: een glimlach, een begroeting, een simpel gebaar. Het gevolg? Meer dan je denkt.

Tijdens een maand in het buitenland bevond ik mij in een heel sociale cultuur. Het was normaal om elkaar, ook onbekenden, te groeten op straat. Niet alleen met een hallo of zwaai, maar daarbij een glimlach of zelfs een brede lach. Toen ik de weg naar het treinstation niet vond, vroeg ik hulp aan twee mannen die aan het hangen waren op hun fietsen. Even later kwam één van hen me op zijn fiets achterna, om me helemaal voor te gaan naar het station. Daar zorgde hij er zelfs voor dat ik de dichtgetimmerde loketruimte in kon om geholpen te worden. Toen ik uit het station kwam, stond hij daar nog, wachtend, glimlachend en met een duim omhoog, zonder enige verwachting van wat dan ook. Het was een simpele, maar onvoorwaardelijke daad van hulp.

De rollen zijn omgekeerd

Dit was in Sri Lanka, daar is dit heel normaal. Ik was verbaasd. Gek eigenlijk hè, dat dat je dan verbaast, en dat je automatisch denkt dat iemand er waarschijnlijk iets voor terug wilt. Maar in tegenstelling tot de Nederlandse cultuur kan het in andere culturen heel normaal zijn om zo te acteren. Sri Lanka is een eiland waar verbondenheid heerst in de samenleving en zorg voor elkaar en spirituele reflectie centraal staan. De groep staat boven het individu, er is onderlinge afhankelijkheid en gemeenschapszin. Er zit geen dubbele agenda achter betrokkenheid (voorbeeld man op fiets). Naar mijn mening een groot verschil met grote steden in Nederland. Hier ligt een sterke nadruk op autonomie en persoonlijke grenzen wat zich uit in dat buurten los van elkaar functioneren en anonimiteit de norm is. Hulpvragen zijn vaak lastig of geregeld via instanties en afhankelijkheid van elkaar wordt vermeden.

De kracht van gemeenschap sterker dan de polarisatiekloof

Door onze mate van efficiency, privacy en zelfredzaamheid hebben we vrijheid van keuze, ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en de mogelijkheid om zelf je pad te kiezen. Dit is fijn, maar juist in de individuele vrijheid ontstaat ook frictie: er is een minder sociaal vangnet, er heerst meer stress om te voldoen aan de eisen van de maatschappij en mensen voelen zich onzichtbaar of onveilig in hun eigen straat. Wil je verbinding hebben, dan herken je het vast als ik zeg dat dat bijna iets is dat je moet organiseren. Via bijvoorbeeld een community-manager, buurtfeest of andere sociale activiteiten.

In contrast met de westerse manier van verbinding zoeken, dragen de spontane ontmoetingen in Sri Lanka bij aan een grotere sociale cohesie, wat de leefbaarheid van buurten versterkt: mensen voelen zich minder eenzaam, ervaren meer veiligheid en voelen zich meer verbonden met de gemeenschap. Ook is het bevorderlijk om de afstand tussen mensen van verschillende achtergronden en sociale klassen te verkleinen. Wanneer mensen elkaar als zien als mensen en elkaar ontmoeten vanuit de gemeenschap, ontstaat er een gevoel van vertrouwdheid en wederzijds respect. Het maakt dan niet uit wat iemand zijn of haar sociale klasse is. En wat mooi is het dat, wanneer zorg voor elkaar de traditionele klassenverschillen overstijgt, ook een stukje polarisatie wordt tegengegaan. Ik vind dat we daar in het Westen veel van kunnen leren.

Wat als verbinding je verrast?

Naar mijn mening kunnen we wel een beetje van het Sri Lankaanse overbrengen in onze cultuur, of in ieder geval in de grote steden. Op deze manier kan de sociale cohesie groeien. We zijn er misschien niet naar op zoek, maar als je het hebt weet je pas wat je hebt gemist! Ik durf te zeggen dat mijn leven er een stuk rijker door is geworden. Sinds ik terug ben groet ik mensen op straat (soms met gekke blikken terug van “ken ik jou?!”), hielp ik iemand die vast zat op de fiets, en voel ik me minder ‘ongemakkelijk’ om op iemand af te stappen om een kletspraatje te maken. En het is zó makkelijk. Mensen zijn helemaal niet niet op zoek naar verbinding, het is gewoon iets hoe onze maatschappij is gegroeid. Behalve de soms gekke blikken heb ik al meerdere leuke connecties gemaakt, en al is het kort, het doet wat met je.

Je brein houdt van een hallo

Naast dat interactie met een ander namelijk goed is voor de sociale cohesie, krijg je zelf ook een soort geluksgevoel! Door te lachen komt endorfine vrij. Bij een sociale interactie zoals een begroeting of een wederzijdse glimlach wordt het dopaminesysteem getriggerd. Daarnaast kunnen positieve sociale ervaringen zoals vriendelijk sociaal contact serotonine in je lichaam verhogen. Het resultaat? Je stemming en gevoel van zelfvertrouwen verbeteren, je gevoel van plezier verhoogt en je kan een kleine ‘natural high’ krijgen. En laat dat nou net zijn wat ik heb ervaren in die maand en wat ik nu ook telkens weer ervaar als ik het probeer uit te dragen hier in Nederland. Raakt deze tekst je en wil je dit ook ervaren? Begin met iets kleins. Groet iemand met een lach. Maak een praatje met een onbekende. Laat je verrassen door je eigen gevoel.