Polarisatie: van wie is het probleem?

Voeden van polarisatie

De ongeregeldheden rondom de wedstrijd, de reacties die daarop verbaal en non-verbaal kwamen waren heftig. De politiek en media maakt gretig gebruik van de situatie: termen zoals polarisatie, integratieproblemen, antisemitisme en racisme werden veelvuldig gebruikt. Er volgde verwijten over en weer op basis van foutieve informatie of werden gelinkt aan geweld uit het verleden: “Politiek veroordeelt geweld tegen Maccabi-fans in Amsterdam, koning is geschokt”, “Geweld in Amsterdam komt door integratieprobleem”, “Schokkende pogrom terwijl Maccabi-fans worden aangevallen”.

Schokkende reacties op schokkende gebeurtenissen. Waarom waren er zo weinig mensen die opriepen tot rust, de verbinding opzochten en het gesprek voerde? Dit soort complexe en systemische onderwerpen vragen om verdieping en juist niet om snelle oordelen. Ramsey Nasr sprak in een video treffende woorden: “wie het ene racisme inwisselt voor het andere, kan nooit je vriend zijn: altijd weer op zoek naar een nieuwe stok om mee te slaan” .

Eénzijdig beeld

De meeste berichtgeving schetst een eenzijdig beeld en vaak gericht op één specifieke groep mensen. Mensen die vaak maar beperkte mediabronnen gebruiken en daardoor niet alle perspectieven van het verhaal meekrijgen. Dit soort framing in de media versterkt polarisatie en zet groepen onterecht tegenover elkaar. Juist daarom is het zo belangrijk om aandacht te geven aan positieve voorbeelden en initiatieven. Echter zie je het tegenovergestelde gebeuren. ‘Simpele eenzijdige’ uitspraken worden beloond met meer lezers of stemmers.

We zien en lezen bijvoorbeeld weinig over de positieve initiatieven die plaatsvinden. Zoals in Amsterdam Nieuw-West, waar Joodse Amsterdammers van Erev Rav naar aanleiding van de ongeregeldheden met moslims op straat in gesprek gingen over de misleidende frames die door politici en media werden gecreëerd, waarin de veiligheid van de Amsterdammers als politiek wapen werd gebruikt, en hoe zij zich gezamenlijk verzetten tegen de gevaarlijke framing die hen van elkaar probeerde te scheiden. Het Nationaal Programma Samen Nieuw-West doet prachtig werk in de wijk, zoals met Kansen voor de Jeugd, dat zich richt op het vergroten van ontwikkelingsmogelijkheden voor jongeren. Binnen dit domein worden projecten ondersteund die ervoor zorgen dat jongeren toegang krijgen tot sport, cultuur, en begeleiding. Het doel is om jongeren te helpen hun talenten te ontdekken en zich te ontwikkelen, zelfs als ze anders beperkte toegang hebben tot deze kansen.

Deze initiatieven bouwen bruggen tussen gemeenschappen en dragen bij aan een samenleving waarin iedereen zich gehoord en gezien voelt.

Samenleving is samen leven

We zien in toenemende mate dat we als burgers een comfortabele houding aannemen als het gaat om nationaal maatschappelijke thema’s. We vragen de overheid om oplossingen. Wie is de overheid? Dat is al een hele vraag op zich, maar zijn we niet zelf als burger ook verantwoordelijk voor deze onderwerpen. Een samenleving betekent samen-leven. Je had helaas geen keuze toen je geboren werd. Je bent op deze aarde gekomen en je hebt (indien je die ruimte en privileges hebt) een plicht daaraan een bijdrage te leveren. We hebben allemaal een bepaalde mate van ‘goed burgerschap’ en kunnen daarvoor niet alleen naar ‘de overheid’ te kijken.

Theorie U zegt iets wezenlijks over hoe wij de wereld als mensheid beleven. De wereld als plek die alleen om ons heen bestaat. Echter, zijn wij allemaal onderdeel van het systeem en daarmee ook van de polarisatie, het creëren van beeldvorming en het uit verbinding raken. Wat als je de lens op jezelf richt en ziet dat jij (en ik) allemaal onderdeel van het systeem en daarmee van de problemen zijn? Dan zal je met de verantwoordelijkheid van goed burgerschap inzien dat je echt je bijdrage aan de oplossingen kan leveren. Dat is toch een betekenis- en hoopvolle gedachte?

Polarisatie tegengaan is niet alleen de taak van de politiek of maatschappelijke organisaties; het begint bij jezelf. Jij hebt een maatschappelijke verantwoordelijkheid als burger van deze samenleving. Wegkijken of snel doorklikken op het internet is niet genoeg. Lees erover, durf vragen te stellen, toon je kwetsbaarheid en wees niet bang om te leren. Een simpel voorbeeld is het gesprek openen met mensen uit je directe omgeving. Beeld je in wat de impact van jouw voorbeeldrol is op naasten. Door continu een verbindende rol aan te nemen in de omgevingen waarin je begeeft kan je meer impact maken dan je denkt. Verandering vraagt om lef!

Samen kunnen we werken aan een inclusieve en een verbindende samenleving waarin we de focus leggen op wat ons verenigt, in plaats van wat ons verdeelt. Laten we dat verhaal vertellen.