Mensen die dak- en thuisloosheid ervaren & de verkiezingen

De stand van zaken
Het is niet duidelijk hoeveel mensen er exact dak- en thuisloosheid ervaren. Cijfers van het CBS zijn bekend bij de overheid, maar deze zijn bij lange na niet compleet. Ten eerste is het een schatting gebaseerd op databronnen. Verder gaat het slechts over mensen tussen de 18-65 jaar, met geldige verblijfsstatus, die slapen op straat, in portieken of bij laagdrempelige opvang. Dus ben je zeventien, of slaap je bij een vriend op de bank? Dan tel je niet mee.

Er zijn een hoop stigma’s over mensen die dak- en thuisloosheid ervaren, volgens huisarts Michelle van Tongerloo in de Correspondent. Bijvoorbeeld dat deze mensen op straat belanden door middelenmisbruik, terwijl dit in realiteit juist vaak het gevolg is. Bij een Canadees onderzoek waarin vijftig dakloze mensen 7500 Canadese dollars kregen, werd er gepeild bij Canadezen hoe ze verwachten dat de dakloze mensen dit uit zouden geven. Hiervan voorspelde 81% dat ze het zouden uitgeven aan alcohol, tabak of drugs. Niets bleek minder waar. Dit werd voornamelijk besteed aan voedsel, kleding en huur.

Bovendien wordt het leven als dakloze op straat bijna onmogelijk gemaakt door de vele wetten. Je mag niet bedelen. Niet te lang op dezelfde plek zijn. Niet wildpassen. Niet wildkamperen. Niet buiten slapen. Michelle van Tongerloo: “Bovendien helpt repressie van daklozen bepaald niet het probleem dakloosheid op te lossen, want het maakt van dakloze mensen op zichzelf het probleem”.

Wat de partijen zeggen
Dus, wat gaan de politieke partijen doen om dit dak- en thuisloosheid probleem op te lossen? Wij spitten de verkiezingsprogramma’s voor jullie door.

Het CDA, FVD, de PVV en JA21 besteden nauwelijks tot geen aandacht aan dit probleem. Het heeft geen prioriteit (FVD), ze willen geen maatregelen nemen (JA21 en PVV) of benoemen het gewoon helemaal niet (CDA).

Er zijn een aantal partijen die het probleem erkennen en hier wat aan willen doen, maar nauwelijks met concrete, realistische voorstellen komen. De VVD blijft bij de doelstelling van nul dakloze mensen in 2030, maar zonder manier om dit te realiseren. Ze benoemen alleen dat ze willen dat er passende hulp, ondersteuning en mogelijkheid tot een flexwoning komt. NSC wil meer gemeentelijke verantwoordelijkheid en zorgen voor opvang en steun voor . Dit zijn economisch thuisloze mensen die door scheiding, ontslag of schuld hun huis kwijt raken. Deze mensen zijn zogenaamd ‘zelfredzaam’: ondanks dat ze geen dak boven hun hoofd kunnen krijgen.

Verder benoemt Volt alleen dat dakloze LHBTIQ+ personen een eigen opvang moeten krijgen voor hun veiligheid. BBB zegt oog te hebben voor dakloze mensen, maar noemt geen voorstellen om deze groep te helpen. SGP zegt dat er te veel mensen dak- en thuisloos zijn, maar niets over of (en hoe) ze dit probleem willen verhelpen.

Dan zijn er ook een aantal partijen die dit probleem wel prioriteren en met concrete voorstellen komen. Zo wil BIJ1 dak- en thuisloosheid een doelstelling van het nationaal woonbeleid maken en vijandige architectuur uit openbare ruimtes halen. Volgens hun moet het recht op wonen wettelijk afdwingbaar worden. DENK wil meer middelen voor de preventie van dakloosheid. ChristenUnie wil onder andere een einde maken aan slaapzalen en kleinschaligere opvang organiseren. De PvdD wil ‘voldoende’ gratis slaapplaatsen in elke gemeente en dat het zelfredzaamheidscriterium voor dakloze mensen wordt afgeschaft. De SP wil stoppen met het op straat zetten van mensen met een huurschuld en dat gemeenten een sluitend vangnet maken voor de opvang van dak- en thuisloze mensen.

Tot slot pleitten D66, GL-PvdA, CU en BIJ1 voor het inzetten van het Finse Housing First principe.

Housing First
In Finland is het aantal chronische daklozen binnen tien jaar met 86% gedaald. Hoe hebben ze dit voor elkaar gekregen? Met Housing First als leidend principe.

Aan de basis van het Finse beleid liggen ook de begrippen eigenwaarde en zelfbeschikking. Eerst de fundamentele waarden van je eigen keuze kunnen maken en zo normaal mogelijk leven herstellen. Daarna de psychische problemen.

Dat ligt dan ook aan de grondslag van het Finse Housing First model. Eerst een permanente, zelfstandige huisvesting. Dan wordt het regelen van financiën ook makkelijker, zoals het afsluiten van een zorgverzekering. Daar heb je namelijk een adres voor nodig. Bij dit traject komt intensieve begeleiding en ondersteuning kijken om het wonen tot een succes te maken en te helpen tegen middelenverslaving.

Werkt deze succesvolle methode uit Finland dan ook in Nederland? Ja, dat blijkt. De kleine Nederlandse varianten (bijvoorbeeld Team Nieuw West, Limor & Stichting Ontmoeting) hebben vergelijkbare succespercentages als in Finland. Maar in Nederland is er een decentralisatiebeweging op het gebied van dak- en thuislozenproblematiek. Dat moet dus anders. Finland bewijst dat een aanpak met centrale elementen en het doorvoeren in alle lagen van het overheidsapparaat is wat werkt.

Stemmen dan!
Als jij wil stemmen op een partij dat écht een slag wil slaan in het dak- en thuisloze mensen probleem, ga dan voor D66, GL-PvdA, CU of BIJ1. De partijen die het Housing First principe willen invoeren. Want die wérkt.

Bronnen:
Hoe kan het dat er zoveel dakloze mensen zijn? – Leger des Heils
Alle dakloze mensen tellen mee – De Correspondent
Dakloosheid kost heel veel geld – en dat is helemaal niet nodig – De Correspondent
Hoe lossen we het probleem van dakloosheid op? – Leger des Heils
Housing First onderzoek modelgetrouwheid en effecten – Trimbos-instituut
De Stemgids 2023 – De Correspondent
(PDF) Aanpak dakloosheid: Finland heeft de weg gevonden (researchgate.net)
Unconditional cash transfers reduce homelessness | PNAS