posts
UWV 1

Impact maken door systeem denken: mijn opdracht bij IKEA Social Entrepreneurship

> |  1 september 2020
De afgelopen zomer namen Covid-19 infecties in Rotterdam snel toe, waarop lokale en nationale overheden de maatregelen weer hebben aangescherpt om verdere verspreiding van het virus te voorkomen. Het verbaast mij nog steeds hoe het kan dat we gezamenlijk zorgen voor resultaten die niemand wenst. Wil jij, of iemand die je kent zorgen voor een toename van Covid-19 infecties?

Het antwoord op die vraag is waarschijnlijk ‘Nee. En toch dragen we allemaal bij aan de verspreiding van het virus. Hetzelfde geldt voor andere wereldwijde uitdagingen. Covid-19 heeft ons laten zien hoe nauw wij als wereldbevolking met elkaar verbonden zijn, en ook hoe snel de wereld, mensen en systemen hierdoor kunnen veranderen. Het maakt mij, net als veel anderen, wel eens bang om eraan te denken, maar klimaatverandering gaat COVID doen verbleken qua maatschappelijke én economische ontwrichting en gaat véle malen dodelijker zijn. En dat al in de komende decennia. De 1.5 graden Celsiusmaatschappij zou de allerallerallergrootste prioriteit van de wereldgemeenschap moeten zijnaldus betekeniseconomie-expert Kees Klomp.

Dus waarom is hier geen wekelijkse persconferentie over? Waarom zijn niet ALLE leiders uit de politiek en het bedrijfsleven gealarmeerd? Velen zeggen dat dat pas zal gebeuren als het net zo ‘in our face’ is als Corona. Het was een van mijn motivaties om me in te schrijven voor de master Global Business & Sustainability bij RSM, waar ik afstudeerde in 2018.

Wat is systeem denken?

Tijdens mijn eerste mastervak introduceerde Dr Steve Kennedy mij voor het eerst met het concept ‘systeem denken. Ik keek met een compleet nieuwe bril naar de wereld. Ik leerde dat een systeemeen geheel van onderling gerelateerde componenten met een bepaalde functie is. In een systeem staan alle elementen met elkaar in verbinding, is alles van elkaar afhankelijk en produceren ze na een tijd hun eigen gedragspatroon (zie Donella H. Meadows, 2009). Denk aan een supermarkt, waarin alle individuele producten, mensen en de bevoorradingsketen onderdeel zijn van een relatief klein systeem.

Grotere en ingewikkeldere systemen zijn steden, computers of het menselijk lichaam – die laatste wordt beschouwd als een zeer gecompliceerd systeem. Net als onze planeet, waar we met zijn allen voor behoorlijk urgente uitdagingen staan, zoals klimaatverandering, sociale ongelijkheid en biodiversiteitsverlies. Vanwege hun schaal en complexiteit worden ze ook wel grand challenges genoemd. Dit fascineert me, en roept vooral de vraag op hoe we deze ‘system failures‘ kunnen oplossen.

Wat ik weet is dat systeemverandering pas gebeurt als een verandering alle (of de meeste) onderdelen van het systeem bereikt, zodat het gedrag van het hele systeem wordt beïnvloed. In het geval van de supermarkt: als iemand ineens besluit om 5 pakken toiletpapier in te slaan, en anderen volgen dat gedrag, heeft dat (zoals we inmiddels weten) snel invloed op alle andere onderdelen in het supermarkt systeem. Binnen een dag veranderen alle andere onderdelen hun gedrag vanwege het tekort.

Maar in dit geval kennen we het probleem, dus kunnen we onze aandacht richten op de oorzaak en het proberen op te lossen. Maar voor de grand challenges die ik eerder noemde is het onmogelijk om een lijstje met problemen te benoemen en aan een oplossing te werken. Het zijn uitdagingen die continu in verandering zijn. Dat betekent dat we nieuwe manieren moeten vinden om ze te begrijpen, ontrafelen en aanpakken.

Het blijkt dat niet alleen mijn professor Steve groot fan is: thought leaders’ over heel de wereld zien systeem denken als een noodzakelijke vaardigheid voor de 21e eeuw. Het is iets wat ik graag verder wil ontwikkelen bij Hieroo, waar we werken aan een beter Rotterdam van morgen. En ik had geluk, want begin 2020 startte ik met een opdracht bij het team van IKEA Social Entrepreneurship voor een aantal maanden (Oké, ik had ze ook een jaar lang berichtjes gestuurd).

Hoe kunnen organisaties bijdragen aan systeemverandering?

Mijn tijd bij IKEA Social Entrepreneurship heeft me geholpen om systeemverandering in de praktijk te leren begrijpen. Want hoe doen we dat, ‘positieve impact’ maken met ons werk? Eén manier waarop IKEA positieve impact wil maken is door te leren wat dat voor mensen betekent, en door samen te werken met sociaal ondernemers wereldwijd. IKEA Social Entrepreneurship en hun partners richten zich op gelijkheid, inclusie en levensonderhoud: ze werken met sociaal ondernemers die een bedrijf runnen met en voor mensen die kwetsbaar en gemarginaliseerd zijn.

Acht jaar geleden startte IKEA met het produceren van producten en bieden van diensten aan klanten in samenwerking met sociaal ondernemingen (Ik bezocht Yalla Trappaneen sociaal onderneming met een naai-atelier in IKEA Malmö). Maar over de jaren heen zagen ze de noodzaak om de impact van die ondernemers te versnellen: om te werken aan sociale uitdagingen en systeemverandering. Ze startten samenwerkingen met organisaties in het eco-systeem, zoals Ashoka, Acumen, Yunus Social Business, WWF, NESsT and New Ventures. De ondersteuning aan sociaal ondernemers die niet per se een directe link met het IKEA bedrijf hebben werd uitgebreid. Via een nieuwe entiteit (een BV in Delft) verstrekken ze subsidies en leningen en delen ze hun bedrijfskennis zodat sociaal ondernemers kunnen opschalen om meer mensen te bereiken en een grotere impact te maken.

Mijn werk was om te ondersteunen bij communicatie en om IKEA-medewerkers te linken aan sociaal ondernemers in hun accelerator programma’s. Daarin delen medewerkers hun kennis en netwerk met de ondernemers, en doen zij zelf nieuwe inzichten op over ondernemerschap, en circulaire of sociale bedrijfsmodellen.

Dit vind ik een cruciaal onderdeel van systeemverandering. Want waar het op neer komt voor mensen in bedrijven is dit: je kunt geen ‘positieve impact’ maken als je niet weet wat er speelt op andere systeemniveaus. Het zijn de relaties die mensen met elkaar bouwen in zulke accelerator programma’s waardoor ze dat kunnen leren, en waar zaadjes voor toekomstige samenwerkingen worden gepland. Hun doel is niet om alleen te ondersteunen, maar om zulke samenwerkingen met sociaal ondernemers in heel IKEA te verankeren en het bedrijf van binnenuit te veranderen. Dit heet ook wel ‘intrapreneurship: geef medewerkers de vrijheid om te experimenteren, om de buitenwereld naar binnen te brengen en om als ondernemers te innoveren binnen een organisatie. Om ECHT verandering teweeg te brengen, en de wereldwijde beweging van sociaal ondernemerschap te versnellen, deelt IKEA Social Entrepreneurship hun werk, aanpak, lessen en successen met anderen (lees het jaarverslag hier).

Wat ik meeneem van mijn opdracht bij IKEA klinkt misschien cliché, maar uiteindelijk zijn het mensen die verandering creëren. Het betekent dat we ons denken moeten transformeren. Het team van IKEA Social Entrepreneurship durft het anders te doen door te werken in een ‘gap’ die ze zagen tussen enkel zakendoen en filantropie. Ze leerden me ook nieuwe manieren van samenwerken als co-creatie. En ze lieten me zien hoe je als mens van elk programma en elke ervaring kunt leren en daarna weer iets nieuws kunt creëren zónder hetzelfde kunstje te herhalen.

Naarmate ik mezelf verder ontwikkel zal ik deze lessen toepassen. Ik wil voorkomen dat we collectief zorgen voor resultaten die we helemaal niet willen, laat staan willen doorgeven aan volgende generaties. Heb jij ook nagedacht over hoe je kunt werken aan systeemverandering? Of heb ik je aan het denken gezet? Stuur me gerust een mail, ik praat er graag verder over!


Delen:

Meer lezen

alle posts

Agenda Breek uit je bubbel – kom naar deze 5e MeetUp van Hieroo Rotterdam en The Student Hotel! Op deze avond wordt je geïnspireerd door Laurens van Wesep én steek je zelf de handen uit de mouwen met Maudi Oerlemans om te leren hoe jij bouwt aan een waardevol netwerk.

Blog ‘Wat is er nodig om een systeem te veranderen?’ Mijn collega Robbert en ik zitten te filosoferen over deze grote vraag. Die wij vanzelfsprekend niet kunnen beantwoorden. Er lijkt iets te gebeuren. Ineens is er van alles mogelijk. Van een wereldwijde Black Lives Matter beweging tot lokale initiatieven om mensen uit de buurt te supporten. Maar tegelijkertijd lijkt er nog zo’n lange weg te gaan.

Blog Lees hier het verhaal van Kelly, waarin zij samen met haar opdrachtgever Rob Noldus terugblikt op haar eerste opdracht bij bij Home Instead Thuisservice Rotterdam.

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies op onze website, voor meer informatie lees ons privacybeleid.
Instellen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om bezoekers de best mogelijke ervaring te geven op onze websites