Jongerenparticipatie: een introductie

Eerdere nieuwsbrief over onze Community Challenge over Rotterdamse jongeren. 

Wat is het probleem?  
Juist degene die het meest beïnvloed worden door de beslissingen worden veel te laat bij het proces betrokken. Er wordt niet geluisterd waardoor men zich niet gehoord en begrepen voelt. Of zoals Claudia de Breij in haar oudejaarsconference zo mooi verwoorde: “Eerst het geld, dan de mensen”.  

Een aantal jaar geleden was ik actief bij de Jonge Klimaatbeweging, waarbij wij de belangen van jongeren vertegenwoordigden richting politiek Den Haag. Inmiddels zal je het niet snel meer horen, maar toen werd er letterlijk in de beleidsvorming gezegd: “ohja, we moeten ook nog even een blik jongeren opentrekken”. Alsof jongerenparticipatie iets is om af te vinken. Een keertje met jongeren praten en klaar. Een showtje voor de bühne. Schijnparticipatie. 

Hoe dan wel? 
Participatie, beste mensen, betekent niet dat je mensen één keer raadpleegt en hun inbreng vervolgens naast je neerlegt. Schrik niet, met participatie hoef je ook niet meteen een heel burgerberaad op te tuigen!  

De participatieladder leert ons dat alleen inspraak (bijvoorbeeld met enquêtes) prima is, maar wanneer participanten het gevoel hebben dat hier niets mee wordt gedaan brokkelt het vertrouwen in participatie natuurlijk langzaam af.  

Een meer persoonlijke vorm met een hogere mate van participatie, is consultatie of advies, waarbij participanten in klankbordgroepen, workshops of een burgerberaad bijeenkomen. De 3D sessie voor onze Community Challenge in november is hier eigenlijk een mooi voorbeeld van, evenals de Rotterdamse Stadsgesprekken georganiseerd door de Gemeente. Laat ik namelijk vooral onszelf niet te erg op de borst kloppen. 

Wat ik heb gemist in de landelijke hete hangijzers – voor zover ik daar vanaf de zijlijn ook maar iets over kan zeggen – is enige vorm van co-creatie, enige vorm van samenwerking om gezamenlijk tot een besluit te komen dat aansluit op de mensen waar het om gaat. Waarom nou niet!? Omdat een nog hogere mate van participatie te moeilijk te organiseren is? De onderwerpen te gevoelig zijn? Omdat we liever de kaarten tegen de borst houden? Ik snap het niet.  

Wil je het tot slot nog bonter maken in termen van participatie, wil je all-in, dan kan je de uitvoering ‘delegeren’ of volledig overdragen aan de doelgroep: citizen control.  

Kleine nuancering 
Voorwaarde voor iedere vorm van participatie is dat er duidelijkheid is over de procedures en besluiten en dat er doorlopend wordt gecommuniceerd over de voortgang en wat er met de input is gedaan. Voor de overheid staat dit vastgelegd in de Code goed openbaar bestuur, maar een nadeel is dat dit aan interpretatie onderhevig is.  

Ik bepleit overigens nadrukkelijk niet dat citizen control altijd het streven moet zijn. De mate van participatie is afhankelijk van de situatie en het moment in de besluitvorming. Wie je voor participatie uitnodigt is hier ook afhankelijk van, maar vooropgesteld is dat de uitkomsten van het hele participatietraject aansluiten op de behoeftes van de doelgroep.  

Jongerenparticipatie 
In ons geval zijn dat de jongeren. Precies de groep waarvan een groot deel zich niet gehoord of begrepen voelt. Je hebt bijvoorbeeld nog geen stemrecht, bent nog niet bekend met alle participatiemogelijkheden, merkt dat er onvoldoende mogelijkheden zijn en dan heb je ook nog zoiets als paternalisme: volwassenen die vinden dat ze dingen beter weten dan jongeren.  

Het valt allemaal niet mee. Luisteren is in ieder geval het begin, maar ik sta te popelen om de komende tijd samen met jongeren te zoeken naar manieren waarom zij zich meer gehoord en begrepen voelen. Tijd om samen wat moois te gaan creëren!