Nieuwkomers aan het werk: Hieroo Utrecht verdiept zich in arbeidsparticipatie van statushouders

Waarom is dat zo? En hoe is de opname van vluchtelingen in Nederland eigenlijk geregeld? Wat moeten werkgevers bijvoorbeeld doen om mensen op de vlucht in dienst te nemen? En wat zijn de rechten van iemand op de vlucht als hij of zij in Nederland wil werken?

Hieroo Utrecht zoekt het in de Community Challenge van 2022-2023 uit én wil zelf ervaren hoe het is om mensen met een vluchtachtergrond in dienst te nemen. In deze blog nemen we je mee in enkele elementen van het probleem en vertellen we wat wij daaraan willen doen.

De situatie
In de inleiding werd het al genoemd: er zijn op dit moment in Nederland zo’n 60.000 mensen met een vluchtachtergrond die aan het werk zouden kunnen. Uit de meest recente cijfers blijkt echter dat slechts 40% van alle 18 tot 65-jarige statushouders na 6,5 jaar een baan heeft. Hoewel de arbeidsdeelname over een langere periode stijgt, stagneert het cijfer de laatste 2 jaar.[1] Hier is dus een wereld te winnen, helemaal als je bedenkt dat er in het derde kwartaal van 2022 bijna 450.000 vacatures zijn.[2]

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) stelt dat de urgentie om de ongelijkheid op de arbeidsmarkt te beperken toeneemt vanwege de verwachte economische neergang. Tegelijkertijd verwachten ze dat het aandeel personen met een migratieachtergrond toeneemt tot 5,7 miljoen in 2060 (zowel eerste als tweede generatie).[3] Het juiste moment om het beleid en de organisaties gereed te maken voor de nodige integratie van mensen met een vluchtachtergrond is nú.

Gelukkig stelt het SCP in hetzelfde onderzoek dat er kansrijke beleidsopties zijn. Specifiek zou er betere opvang en inburgering verzorgd moeten worden: eerder toegang tot de arbeidsmarkt en meer begeleiding voor mensen met een vluchtachtergrond, onder andere door eerder de kennis en vaardigheden te bepalen en op basis daarvan mensen te plaatsen in een specifieke regio in Nederland. Ook stellen zij dat de gemeente het voortouw zou moeten nemen in de inburgering om nieuwkomers lokaal te laten wortelen; met de komst van de nieuwe Wet Inburgering wordt dit sinds januari 2022 ook gedaan. Het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) trekt enkele conclusies en doet aanbevelingen in haar jaarlijkse monitor, waaronder de observatie dat het nog niet altijd lukt om participatieplekken te ontwikkelen. Met name het betrekken van werkgevers hierin is een uitdaging.[4]

Ook het SCP stelt dat werkgevers een belangrijke rol hebben: zij moeten gelijke kansen bij de selectie toepassen, een inclusieve organisatiecultuur neerzetten en de doorstroom bevorderen van mensen met een migratieachtergrond.

Hier haakt Hieroo Utrecht op aan met de Community Challenge. Het SCP stelt op basis van grondig literatuuronderzoek dat sommige interventies van werkgevers duidelijk leiden tot een verbetering van de kansen van personen met een migratieachtergrond.[5] Van andere interventies is het onduidelijker. Een voorbeeld van een goede interventie is het toepassen van externe wervingsmethoden in plaats van de, vaak gebruikelijke, informele wervingskanalen. Een voorbeeld van een interventie waar minder duidelijkheid over is, is het geven van trainingen over diversiteit. Deze trainingen bereiken vooral de toch al positieve mensen en kunnen voor de anderen stigmatiserend werken. Als de training onderdeel is van een bredere organisatieverandering waar de top actief bij betrokken is kan het wel een positief effect hebben.

De Community Challenge
Dat brengt ons bij de challenge van Hieroo Utrecht. Onder andere bovenstaande kennis en de behoefte meer te weten te komen over het onderwerp naast alle informatie uit het nieuws leidde tot de keuze voor het onderwerp ‘nieuwkomers aan het werk’. Maar daar willen we niet slechts passief mee bezig zijn. Een korte schets van hoe de challenge is ontstaan en waar we naartoe gaan:

De aftrap van onze Community Challenge ligt inmiddels al eind 2021. Dat we iets willen betekenen voor vluchtelingen in Utrecht was al snel duidelijk. Van januari tot april 2022 is Hieroo Utrecht bezig geweest met het inleven in het vraagstuk. Dit ‘belongen’ vond plaats door te eten met vluchtelingen, taalcafé’s en -wandelingen te bezoeken, gezamenlijk naar de voorstelling van Future Citizens te gaan en andere activiteiten. Dit leidde tot een goede verbinding met het onderwerp en de mensen en organisaties die het aangaat.

De volgende fase was die van onderzoek. Zo kwam Vluchtelingenwerk Nederland langs om uitleg te geven en een statushouder vertelde over zijn ervaringen. Het vergroten van onze kennis met betrekking tot het speelveld rondom vluchtelingen vond ook plaats door interviews te houden met veel verschillende partijen die een rol spelen binnen bijvoorbeeld het traject van asielaanvraag, inburgering of vluchtelingen op de arbeidsmarkt. Tot slot hebben we een literatuuronderzoek uitgevoerd met betrekking tot verschillende thema’s rondom vluchtelingen. Al deze waardevolle informatie en ervaringen hebben we tijdens een creatieve werksessie met team Hieroo Utrecht gebundeld. We zijn daarbij tot ons thema en enkele focuspunten gekomen:

‘Van onbekend potentieel naar waardevolle werkrelatie: hoe vinden Utrechtse nieuwkomers en Utrechtse werkgevers elkaar?’

Onze focuspunten binnen dit thema zijn:

• De reis van statushouder tot het vinden van een baan inzichtelijk maken voor zowel werkgever als werknemer;
• Werkgevers en werkzoekende statushouders met elkaar in contact brengen;
• Als werkgever Hieroo ervaren wat erbij komt kijken om als organisatie een statushouder in dienst te nemen;
• Deze ervaringen gebruiken om anderen te inspireren en lessen te delen.

Met deze definiëring werd het tijd om opnieuw de koppen bij elkaar te steken en een beeld te krijgen bij de komende periode. Tijdens de Community Challenge ontbijtsessie heeft een groot aantal betrokkenen en geïnteresseerden het gekozen thema verder uitgediept. Een belangrijk inzicht is dat bewustwording bijdraagt aan het creëren van een waardevolle werkrelatie tussen nieuwkomers en werkgevers. Denk hierbij aan voordelen en implicaties van het aannemen van een nieuwkomer: hoe wordt mijn organisatie toegankelijker voor nieuwkomers? Wat wordt er van een nieuwkomer gevraagd om zo snel mogelijk zijn/haar draai in de organisatie te vinden? Belangrijke vragen die zowel een werkgever als een nieuwkomer in acht moeten nemen voor een succesvolle werkrelatie tussen beiden.

Het vervolg
Een van de andere uitkomsten is de organisatie van de Pioniers MeetUp waar het hele netwerk van Hieroo Utrecht, andere Utrechtse organisaties en nieuwkomers welkom zijn om te leren over, en elkaar te ontmoeten rond dit thema. Hier vind je meer informatie over de MeetUp en kun je je inschrijven.

Vervolgens zal in de eerste helft van 2023 verder worden gewerkt aan de laatste twee focuspunten: Hieroo Utrecht wil zelf ervaren wat erbij komt kijken om een statushouder in dienst te nemen. Deze ervaringen zullen we gebruiken om anderen blijvend te inspireren.

Conclusie
Het thema ‘nieuwkomers aan het werk’ is nog veel gecompliceerder dan in deze korte blog beschreven. Wat buiten kijf staat is dat met goede en gerichte aandacht de nieuwkomer in kwestie, maar ook alle werkgevers en zelfs de hele Nederlandse economie kan profiteren van het aan het werk krijgen van deze doelgroep. Hieroo Utrecht wil hier een kleine bijdrage aan leveren en zichzelf daarbij niet vergeten: ook wij kunnen ons bedrijf openstellen voor mensen met een vluchtachtergrond.

Rond de zomer van 2023 zullen we een nieuwe blog schrijven waarin we meer kunnen delen over onze reis. Kun je daar niet op wachten? Stap gerust in en beleef dit avontuur met ons samen, om te beginnen op 17 januari!

Heb je vragen over de Community Challenge? Stel ze gerust aan een van de collega’s of mail naar hallo.utrecht@hieroo.nl!

Bronnen

[1] CBS, Asiel en integratie 2022, via https://longreads.cbs.nl/asielenintegratie-2022/statushouders-huisvesting-en-integratie/

[2] CBS, Dashboard arbeidsmarkt, via: https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/dashboard-arbeidsmarkt

[3] SCP, Kansrijk integratiebeleid op de arbeidsmarkt, via https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2020/10/15/kansrijk-integratiebeleid-op-de-arbeidsmarkt

[4] Kennisplatform Inclusief Samenleven, KIS-Monitor 2022, Gemeentelijk beleid arbeidstoeleiding en inburgering statushouders en gezinsmigranten, via: https://www.kis.nl/sites/default/files/2022-11/422151%20Monitor%20gemeentelijk%20beleid%202022.pdf, p. 9.

[5] SCP, Kansrijk integratiebeleid op de arbeidsmarkt, p. 127.