posts
Blog#2: Een Hieroo consultant wonend en werkend in Kaapstad Kopiëren

Blog#2: Koloniale geschiedenis in Kaapstad

> |  19 december 2022
Met verhuizen naar een ander land, komt veel op losse schroeven te staan. Maar bovenal is het een leerzame ervaring. In deze blogreeks wil ik graag de lessen delen die ik hier opdoe en de gebeurtenissen beschrijven die mij het meest bijblijven.

De eerste dagen dat ik rondliep in Kaapstad boog ik automatisch naar rechts op het moment dat ik iemand passeerde op straat. Omdat verkeer aan de linkerkant van de weg rijdt, zorgt mijn afbuigen er keer op keer voor dat ik of tegen iemand aan bots, of een onhandig moment veroorzaak waarin je nét iets te lang besluiteloos tegenover elkaar blijft staan.

De regel dat verkeer aan de linkerkant van de weg rijdt, is een erfenis van de Britse bezetting van Zuid-Afrika die begon in 1795 en uiteindelijk formeel eindigde in 1910. En dit is niet de enige erfenis van het koloniale verleden dat zichtbaar is in de publieke ruimte in de stad. Voordat de Engelsen voet aan land zetten was er al meer dan 140 jaar aan koloniale geschiedenis voorafgegaan door de Nederlandse bezetting onder leiding van de VOC.

De Nederlandse sporen zijn in het hedendaagse Zuid-Afrika nog op veel plekken zichtbaar. Wonen in een land dat blijvend is veranderd door de komst van Nederlandse kolonisten doet iets met je. Elke keer voel ik ongemak als ik iemand versta die Afrikaans spreekt, als ik straatnaamborden zie met de namen Delft, Utrecht of Amersfoort erop. Of als ik de Nederlandse architectuur zie met typische gevels die aan grachtenpanden doet denken. Hier wonen maakt dat ik leer over het Nederlandse koloniale verleden vanuit het Zuid-Afrikaanse perspectief. Informatie die niet in mijn schooltijd is behandeld leer ik hier door de verhalen van mensen die ik ontmoet, de musea die ik bezoek en door wat ik hoor en zie. Ik ben dankbaar voor deze waardevolle lessen. Zo leerde ik dat het apartheidsregime is bedacht door een Amsterdammer genaamd Hendrik Verwoerd. Geboren op de Jacob van Lennepkade op 8 september 1901. Hij was premier van Zuid-Afrika van 1958 tot 1966 en wordt de architect van de apartheid genoemd. De invloed van Nederlanders op Zuid-Afrika is groot. Het maakt mij bewust van mijn positie als Nederlander in Zuid-Afrika.

Met een achtergrond in politieke geografie heb ik een blijvende interesse in de relatie tussen mensen en de fysieke omgeving. Want vaak geeft de fysieke omgeving veel informatie weg over de waarde die ergens aan wordt toegekend. De locatie van gebouwen of kunstwerken in een stad zegt iets over hoe belangrijk iets wordt geacht. En tegelijkertijd kan de fysieke omgeving duidelijk maken wie er wel en niet welkom is. Past de fysieke omgeving wel bij de gebruikers van het gebied? Voelt iedereen zich thuis en kan iedereen zich vrijuit bewegen? Dat zijn vragen die in de geografie centraal staan.

Uitzicht op de bergen

Kaapstad is de oudste stad van Zuid-Afrika en ligt op een locatie aan de voet van twee bergen en direct aan de kust van de Atlantische oceaan. Het is een stad waarin je het gevoel krijgt dat je om elke straathoek plotseling een mooi uitzicht kan tegenkomen. Ofwel aan het eind van een straat met een uitzicht op de bergen, of langs de Atlantische kust waar de blauwe oceaan op veel plekken zichtbaar is. Het is ook een erg gesegregeerde stad, waar villawijken worden afgewisseld met townships waar mensen in armoede leven.  In de villawijken wonen overwegend witte mensen en in de townships wonen overwegend zwarte mensen. Arm en rijk leven langs elkaar heen. Een erfenis van het apartheidsregime.

Waterfront Kaapstad


Nederlanders in de publieke ruimte

Oud president van Zuid-Afrika genaamd Jacob Zuma zei in een speech: ‘De problemen van Zuid-Afrika begonnen met de komst van Jan van Riebeeck op 6 april 1652, omdat dit de weg vrijmaakte voor discriminatie.’

In 1652 is Jan van Riebeeck in dienst van de VOC en vaart hij samen met 82 mannen en 8 vrouwen van Texel naar Zuid-Afrika. Na aankomst sticht hij de Nederlandse nederzetting Kaapkolonie. Voordat hij en de 90 andere Nederlanders daar arriveerden leefden verschillende Afrikaanse stammen naast elkaar. Onder leiding van Van Riebeeck vecht de lokale Khoikhoi stam samen met de Nederlandse kolonisten tegen de lokale Xhosa gemeenschap om hen te verdrijven uit het gebied. Het is een begin van vele oorlogen in de Kaapkolonie.

Tijdens het apartheidsregime was 6 april nog lang een nationale feestdag waarop het stichten van het land Zuid-Afrika werd gevierd. Na de verkiezingen van 1994 waarbij voor het eerst alle Zuid-Afrikaanse inwoners mochten stemmen – ongeacht hun huidskleur – werd Nelson Mandela verkozen als president. Hierna werd de nationale feestdag 6 april genaamd Van Riebeeck’s day direct afgeschaft.

‘De problemen van Zuid-Afrika begonnen met de komst van Jan van Riebeeck op 6 april 1652, omdat dit de weg vrijmaakte voor discriminatie.’
Jacob Zuma, oud president van Zuid-Afrika

In Kaapstad is veel naar Jan van Riebeeck vernoemd. Op het plein van de kruising op een hoofdstraat in het centrum genaamd de Heerengracht Street en de Hans Vrijdom Avenue prijken de statige standbeelden van Jan van Riebeeck en zijn vrouw Maria van Riebeeck. De standbeelden staan bij een rotonde aan het einde van een drukke straat. Het standbeeld van Maria van Riebeeck is in 1952 door de Nederlandse staat geschonken ter herdenking van de aankomst op Kaap de Goede Hoop in 1652. En maakt de Nederlandse aanwezigheid opnieuw onmiskenbaar in het hedendaagse Zuid-Afrika

Ik ben benieuwd om steeds meer te leren over een deel van de Nederlandse geschiedenis die grotendeels voor mij onbekend was. En dankbaar dat ik deze mooie en leerzame plek mijn thuis mag noemen.


Delen:

Meer lezen

alle posts

Agenda Met Hieroo Amsterdam zetten we ons dit jaar in voor het creëren van meer verbinding binnen de wijk Nieuw-West. Om hier een goed einde aan te geven nodigen we je graag uit om mee te komen praten tijdens de rondetafelgesprekken over belangrijke thema's in de wijk.

Blog Het kabinet heeft besloten om jaarlijks 65 miljoen euro vrij te maken om dakloosheid structureel te verminderen en uit te bannen. De coronapandemie kan zo weer oplaaien. De inflatie raakt de dak- en thuislozen doelgroep. We voelen dat we iets aan het probleem willen doen. Wat en hoe precies weten we nog niet, daar willen we ons de komende periode in verdiepen. 

Blog Met verhuizen naar een ander land, komt veel op losse schroeven te staan. Maar bovenal is het een leerzame ervaring. In deze blogreeks wil ik graag de lessen delen die ik hier opdoe en de gebeurtenissen beschrijven die mij het meest bijblijven.

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies op onze website, voor meer informatie lees ons privacybeleid.
Instellen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om bezoekers de best mogelijke ervaring te geven op onze websites