Samen herstellen door luisterend te schrijven

Langzaam verdween het weer naar de achtergrond, zoals dat met nieuws gaat. Ik dacht er niet vaak meer over na en ging ervan uit dat nu het allemaal naar buiten was gekomen, het ook wel opgelost zou worden. Pas toen ik kennis maakte met Stichting (Gelijk)waardig Herstel, besefte ik dat het niet zo simpel ligt. Voor de meeste betrokkenen is het nog niet voorbij, en samen moeten we aan de slag om het achter ons te laten. 

Financieel en emotioneel herstel 
Helaas is een grote groep gezinnen nog steeds in afwachting van financieel herstel. En niet alleen dat, want ook emotioneel herstel is minstens zo belangrijk. Want vaak heeft de toeslagenaffaire jarenlang een reeks aan heftige gebeurtenissen in gang gezet in iemands leven, die ook verwerkt moeten worden. 

Stichting (Gelijk)waardig Herstel zorgt voor een menselijke herstelaanpak, waarbij emotioneel en financieel herstel samenkomen. Dit doet de stichting door getroffen ouders (Vertellers) te matchen aan vrijwillige Luisterend Schrijvers. Mensen zoals jij en ik die willen bijdragen aan de oplossing. De Verteller en de Luisterend Schrijver schrijven samen het Feitenrelaas, waarbij de Verteller vooral vertelt over wat haar of hem is overkomen, en de Luisterend Schrijver dit opschrijft. Het Feitenrelaas wordt daarna gelezen door onafhankelijke Schade Analisten van de stichting, en daar komt een herstelbedrag uit.  

Ik dacht meteen, Luisterend Schrijven? Dat moet ik doen. Want het kan niet, wat er gebeurd is. Iedereen die in de eigen, veilige bubbel blijft, daar schieten we niets mee op. Dus ik meldde mij aan. En met mij vele collega’s en vele van onze opdrachtgevers. In korte tijd waren we met meer dan 150 Luisterend Schrijvers vanuit onze organisatie. Zo ook mijn collega Jade Clemens Agíss. 

Een emotioneel proces 
Begin dit jaar werden Jade en ik beide aan onze Verteller gekoppeld. Dat liet voor ons al zien hoe dichtbij het wél is. Jade’s Verteller bleek haar achterbuurvrouw. Na het vertellen over haar rol als Luisterend Schrijver aan haar vrienden kwam ze er bovendien achter dat twee goede vriendinnen als kind zijn gedupeerd. Zij groeide op met veel financiële stress en de andere gevolgen die de toeslagenaffaire had op elk gezin. Jade’s vriendinnen hadden dit nooit eerder verteld: er zit veel schaamte onder de getroffen gezinnen. Ook daarin hoop ik dat Stichting (Gelijk)waardig Herstel helpt om dat gevoel tegen te gaan.  

Wat er bij mij in hakte terwijl ik luisterde naar het verhaal van mijn Verteller, was dat dit zo mijn moeder had kunnen zijn. Haar zoon had zelfs precies mijn leeftijd. Maar natuurlijk niet alleen die gedachte, want het verhaal dat zij vertelde, de kettingreactie aan gebeurtenissen die in gang is gezet door de toeslagenaffaire: het is bijna niet te bevatten. En daarom des te belangrijker om haar verhaal te vertellen, en voor mij om ernaar te luisteren.  

Voor mij en Jade (en bijna alle Luisterend Schrijvers) was het absoluut een bijzonder en emotioneel proces. Alleen al dat iemand haar of zijn persoonlijke, pijnlijke levensverhaal durft te vertellen aan jou, een wildvreemde. “Ik moest het wel allemaal verwerken als ik thuiskwam. Het heeft mijn ogen geopend,” vertelt Jade dan ook.  

Wat mij ook raakte was de reactie van mijn Verteller toen ze erachter kwam dat ik het vrijwillig deed, Luisterend Schrijver zijn. Ze begreep het niet. Dat iemand zoiets zou willen doen, zonder er iets voor terug te krijgen. Haar vertrouwen in de mens was zo erg afgenomen door alles wat haar is overkomen. Ook zo helpt Luisterend Schrijver zijn in het herstelproces: door te laten zien aan onze medemens dat er anderen voor je klaarstaan. En zo te helpen hun vertrouwen terug te winnen.  

Eigen regie, vertrouwen, neutraliteit en collectiviteit 
Zo zag ik de vier onderdelen waar Stichting (Gelijk)waardig Herstel voor staat terugkomen in het proces tussen mij en mijn Verteller: eigen regie, vertrouwen, neutraliteit en collectiviteit. Het mooie aan de onderdelen van het Feitenrelaas is dat het ook gaat over de toekomst. Over wensen en weer durven dromen. Iets wat zowel mijn Verteller als die van Jade erg lastig vond om te doen, maar wat wel een belangrijk onderdeel is van het emotionele herstelproces.  

Na afsluiting van het proces had Jade’s Verteller haar gevraagd om ook háár levensverhaal te delen. Om haar mee te nemen in Jade’s dromen en wat ze nog wil doen, om zo de cirkel rond te maken in het teken van gelijkwaardigheid.  

Dat laatste is essentieel. Wij zijn allemaal gelijkwaardig, ongeacht onze achtergrond, ongeacht onze seksuele geaardheid of ons geslacht. De ongelijkwaardige behandeling van een ander betekent ook een ongelijkwaardige behandeling van jou. Dat moeten we niet willen, maar wat te doen? Door te luisteren naar de verhalen van hen die niet gelijkwaardig zijn behandeld en te helpen het Feitenrelaas op te schrijven, ben je onderdeel van de collectieve oplossing. 

Maak ook het verschil voor een gezin, en meld je aan als Luisterend Schrijver: (Gelijk)waardig Herstel | Luisterend Schrijvers